Budowa skóry, jej warstwy i właściwości

Budowa skóry - jej podział na warstwy i ich funkcje

Skóra pokrywa nas w całości, dlatego dbanie o nią jest niezwykle ważne. To właśnie dzięki niej organy wewnętrzne człowieka, mięśnie i stawy są bezpieczne. Mało kto jednak wie, za co dokładnie odpowiada skóra, a już tym bardziej, z czego konkretnie jest zbudowana. Wiedza ta może okazać się bardzo przydatna, szczególnie w przypadku doboru odpowiednich dla naszej skóry kosmetyków. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, jak wygląda budowa skóry człowieka, jakie są funkcje poszczególnych jej warstw, właściwości oraz typy, koniecznie przeczytaj ten artykuł!

Czym jest skóra?

Ludzkie ciało zbudowane jest z wielu organów, z którymi głównie kojarzy nam się żołądek, wątroba czy serce. Okazuje się jednak, że skóra również jest organem i to nie byle jakim, bo największym ze wszystkich, jakie człowiek ma. Powierzchnia skóry u człowieka wynosi aż 1,5 do 2 metrów kwadratowych, grubość skóry to 4 mm, a jej masa oscyluje około 18 kilogramów! Kto by pomyślał, że coś, co pozornie wydaje nam się jedynie cienką powłoką, w rzeczywistości jest tak ciężkie i duże?

Skóra składa się z trzech warstw oraz tzw. wytworów, czyli naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz zakończeń nerwowych. To jednak bardzo ogólny zarys jej budowy i zdecydowanie warto zaznajomić się ze szczegółami. Organ ten jest w końcu narażony na działanie wielu szkodliwych dla jego stanu czynników, od stresu po niekoniecznie przyjazne dla niego chemikalia. Skórze niestraszna jest także pogoda, która znosi zarówno mróz, jak i upały - choć i to ma swoje konsekwencje. Ponadto stanowi cenne źródło informacji o naszym zdrowiu. To na niej najczęściej widać skutki stosowania nieprawidłowej diety oraz używek. Kiedy nie dbamy o zdrowy stan zarówno skóry, jak i całego organizmu, osłabieniu może ulec naturalna warstwa ochronna skóry, czyli płaszcz wodno-lipidowy. W konsekwencji staje się ona przewrażliwiona, bardziej narażona na procesy starzenia oraz podatna na liczne infekcje, które mogą przeobrazić się w poważniejsze stany chorobowe. Dlatego zdecydowanie warto jest o nią dbać, zarówno od wewnątrz – czyli poprzez dietę, odpowiednie suplementy itp., jak i od zewnątrz, czyli poprzez zwracanie uwagi na środowisko, w jakim się znajdujemy, oraz odpowiednią higienę i pielęgnację. Dzięki temu skóra będzie nie tylko zdrowa, ale też piękna i przyjemna w dotyku.

Budowa i funkcje skóry - podział na warstwy

Jak zostało już wcześniej wspomniane, ludzka skóra to narząd składający się z trzech podstawowych warstw, z których wyróżniamy naskórek, skórę właściwą oraz tkankę podskórną. Każda z warstw ma inną rolę oraz budowę szczegółową, zawiera w sobie także inne elementy.

Naskórek

Jest to element skóry najbardziej narażony na kontakt ze światem zewnętrznym. Składa się z pięciu warstw. Budowa naskórka, zaczynając od warstwy najwyższej, wygląda następująco:

  1. Warstwa rogowa – znajduje się na powierzchni naskórka i jest tworzona przez martwe komórki wypełnione keratyną, czyli nierozpuszczalnym w wodzie białkiem, które zawiera wiele aminokwasów bogatych w siarkę. Kiedy komórki te oddzielają się od siebie, ulegają złuszczeniu. Pełen proces złuszczania się naskórka trwa sześć miesięcy i cykl za cyklem się powtarza, zaś jedna warstwa rogowa potrzebuje na złuszczenie około dwudziestu siedmiu dni. Ponadto na jej powierzchni znajduje się płaszcz lipidowy, którego odczyn jest kwaśny oraz determinuje typ naszej cery. Poza tym główną powinnością tej warstwy jest ochrona przed bakteriami, grzybami oraz czynnikami chemicznymi szkodliwymi dla skóry. 
  2. Warstwa jasna – zbudowana jest ze ściśle przylegających do siebie keratynocytów. Buduje skórę wyłącznie znajdującą się na wewnętrznej części dłoni i na podeszwach stóp. Nie przepuszcza ona promieni UV.
  3. Warstwa ziarnista – tworzą ją rzędy wrzecionowatych komórek. Włókna keratynowe stają się tutaj twarde, choć jeszcze nie obumarły. Warstwa ta pełni dwie niezwykle istotne funkcje. Przede wszystkim uczestniczy w tworzeniu cementu komórkowego, który odpowiada za nawodnienie wszystkich warstw skóry. Ponadto nad nią znajduje się tzw. bariera Reina, która jest cieniutką błoną. Jej zadanie polega na ograniczeniu utraty wody z organizmu, jest ona bowiem nierozpuszczalna w wodzie, jak również w innych substancjach, które w wodzie się rozpuszczają, jak na przykład sól. Jest to bardzo ważna cecha, dzięki której ciało ludzkie wygląda w taki, a nie inny sposób.
  4. Warstwa kolczysta – jest to najgrubsza z warstw naskórka, zbudowana z wielu rzędów komórek, które nie przylegają do siebie w sposób ścisły. Wraz z przesuwaniem się ku górze, kiedy ówcześnie najwyższa warstwa się łuszczy, warstwa kolczysta zaczyna się spłaszczać. Pomiędzy komórkami znajdują się mukopolisacharydy, które są pożywką dla tego typu komórek. Ponadto warstwa ta wraz z powyższą ziarnistą stanowią tzw. naskórek żywy. Obie noszą wspólną nazwę warstwy Malpighiego.
  5. Warstwa podstawna – znajduje się najniżej i składa się z walcowatych komórek macierzystych, które w odróżnieniu od kolczystej ściśle do siebie przylegają i stale się rozmnażają. Składa się nie tylko z keratynocytów, ale również melanocytów, czyli komórek barwnikowych, które produkują melaninę, komórek Langerhansa zwanych inaczej żernymi, odpowiadającymi za procesy immunologiczne, oraz komórek Merkela zaliczanych nie tylko do skóry, ale także do układu nerwowego. Warto wspomnieć także o ważnej funkcji, jaką pełni melanina w organizmie – pochłania i rozprasza UV, wychwytuje i neutralizuje wolne rodniki tlenowe oraz utrzymuje homeostazę w naskórku. Ponadto odpowiada za barwę skóry. To właśnie dzięki tej najniżej położonej warstwie melanina jest stale produkowana i służy nam do końca życia.

Warto zaznaczyć, iż naskórek ma duży potencjał regeneracyjny, dzięki czemu po każdym zadrapaniu nie zostają nam blizny. 

Skóra właściwa

Środkowa warstwa to skóra właściwa, która jest zbudowana z komórek tkanki łącznej, a jej głównym składnikiem jest kolagen, nazywany również „białkiem młodości”, a który stanowi do 75% jej masy. Niestety przestaje on powstawać po 25 roku życia, średnio o 1% każdego następnego roku, przez co na skórze możemy zobaczyć coraz to silniejsze oznaki starości. 

Kolagen ma postać włókien, które są zanurzone w warstwie podstawnej naskórka. Włókna kolagenowe wiążą elastyczne włókna elastynowe. Zmarszczki na skórze powstają, gdy tkanka łączna w tej warstwie ulega zmniejszeniu, przez co staje się cieńsza, traci swą elastyczność i zdolność do wiązania wody. Braki w kolagenie są tego istotną przyczyną. Poziom wody w tkankach skóry jest bardzo ważną kwestią, gdyż bez zachowania jej odpowiedniego poziomu skóra nie będzie poprawnie się złuszczać i będzie podatna na wszelkiego rodzaju infekcje czy uszkodzenia. Znaczna część wody, która znajduje się w organizmie, jest przechowywana właśnie w tej warstwie. Znajduje się tutaj także słynny kwas hialuronowy, mający zdolność wiązania wody i tym samym zapewniający skórze nawilżenie. Stanowi on również rezerwę wilgoci w skórze. Jedna cząsteczka kwasu hialuronowego jest w stanie związać ok. 250 cząsteczek wody. Niestety kwasu hialuronowego również ubywa nam z wiekiem, a konsekwencją tego procesu jest starzenie się skóry. 

W skórze właściwej znajdują się także naczynia limfatyczne i krwionośne, mieszki włosowe, gruczoły potowe i łojowe (tzw. przydatki skóry) oraz komórki czuciowe. Włosy, mające swój początek w mieszkach włosowych, przechodzą przez cały naskórek i z reguły wystają ponad powierzchnię skóry. Przewody gruczołów potowych oraz gruczołów łojowych również wychodzą poza warstwę skóry właściwej. To właśnie zatkanie gruczołów łojowych powoduje istotne problemy z nadmiernym wytwarzaniem sebum i trądzikiem. Skórę właściwą budują także komórki czuciowe, które są bezpośrednio powiązane z systemem nerwowym. Rejestrują one temperaturę, dotyk, w tym ból, i przekazują te doznania do rdzenia kręgowego, by w końcu trafić do mózgu.

Budowa skóry właściwej składa się z trzech części, które wzajemnie się przenikają:

Budowa skóry i jej pielęgnacja
  1. Warstwa brodawkowa – część ta znajduje się najbliżej naskórka i jest silnie pofalowana, dzięki czemu powierzchnia zetknięcia z częścią nad nią znacznie się zwiększa, a to z kolei zwiększa elastyczność i zapobiega obcieraniu się w tym miejscu warstw ponad nią. Znajdują się w niej włókna tkanki łącznej oraz naczynia krwionośne, mieszki włosowe, gruczoły łojowe i potowe oraz włókna nerwowe.
  2. Warstwa podbrodawkowa – szczególnie cienka, jednolita warstwa, która jest zbudowana z delikatnej sieci włókien kolagenowych i sprężystych, na której znajdują się brodawki. W warstwie tej przede wszystkim przebiegają żyły oraz tętnice, tworzące splot powierzchniowy. Splot żylny podbrodawkowy pełni bardzo istotną funkcję, jaką jest termoregulacja ciała. Znajdują się tutaj także nerwy.
  3. Warstwa siateczkowata – to miejsce, w którym znajdują się włókna elastynowe i kolagenowe. Włókna te układają się w kształt siateczki, stąd nazwa owej warstwy. Inne składniki, które budują tę część, to substancja podstawowa, spajająca włókna tkanek z sobą, czy nieliczne wolne komórki. Mają one zdolność wiązania wody i umożliwiają wymianę jonów między komórkami. Warstwę siateczkowatą budują także gładkie komórki mięśniowe, za to nie ma tu zbyt wiele naczyń krwionośnych. W tej części są zamiast tego głównie tętnice i żyłki tkanki podskórnej.

Warto także pamiętać, że jest to najgrubsza warstwa skóry, w której znajdują się gruczoły łojowe mające istotne znaczenie dla kosmetologii, szczególnie że większość preparatów nie wnika w głąb skóry.

Tkanka podskórna

Jednoelementowa i najniższa część skóry, nad którą znajduje się skóra właściwa, a która jest płaszczem ochronnym narządów wewnętrznych. Bezpośrednio pod nią kryje się tkanka tłuszczowa oraz mięśnie. Składa się ona z tkanki łącznej i komórek tłuszczu skórnego, który gromadzi się w komorach między włóknami kolagenowymi, będącymi też kolejnym ich składnikiem. Pomiędzy tymi komórkami znajdują się naczynia krwionośne oraz limfatyczne, nerwy i części gruczołów zarówno potowych, jak i łojowych. Luźna tkanka łączna zajmuje przestrzeń międzynarządową, stanowi także magazyn energii oraz spełnia funkcję termoregulacyjną, w szczególności dbając o to, by nasze ciało nie traciło ciepła. Tkanka tłuszczowa znajdująca się pod skórą stanowi sporą część masy ciała, która w zależności od płci i sylwetki stanowi między 15 a 25% masy ciała. Jej grubość zależy od miejsca, w jakim występuje na ciele, rasy, wieku oraz uwarunkowań genetycznych i hormonalnych. Tkanka podskórna stanowi ochronę przed urazami mechanicznymi. Ponadto nadaje skórze zdolność do niewielkiego przesuwania.

Wytwory naskórka

Poza samymi warstwami skórę budują także inne części, zwane wytworami naskórka lub przydatkami, do których należą:

  • gruczoły skórne: łojowe, potowe i mleczne,
  • paznokcie,
  • włosy,
  • ponadto znajdują się tam także będące w wielu innych częściach ciała zakończenia nerwowe, naczynia krwionośne i węzły chłonne.

Właściwości skóry

Jak każdy organ i skóra ma swoje właściwości. Najciekawszą z nich jest zdolność do szybkiej regeneracji, będąca głównie zasługą szybkiego odnawiania się poprzez złuszczanie martwych już komórek. Gdy proces ten jest zaburzony, na przykład ze względu na wiek lub schorzenia, skóra staje się szorstka, a jej koloryt nie jest już tak estetyczny. Co ciekawe, praca skóry intensyfikuje się nocą. Skóra pozbywa się wówczas wszelkich zanieczyszczeń, wyrównuje się także poziom wody w tkankach, włókna elastyny się regenerują, a warstwa lipidowa odbudowuje się... O ile tylko odpowiednio oczyściliśmy twarz przed snem! Jest to bardzo ważne, szczególnie jeśli za dnia nosimy na niej makijaż. Do oczyszczania twarzy warto wybrać naturalne kosmetyki z jakościowym składem jak na przykład żel do mycia twarzy CLEAN'EM ALL. Świetnie sprawdzi się również mikrozłuszczająca pianka oczyszczająca ABSOLUTE PURE(NESS). 

Skóra to narząd, bez którego nie czulibyśmy prawdopodobnie dotyku. Co ciekawe, najczulszymi miejscami na ciele są te pozbawione włosów, jak spód stóp, opuszki palców, czubek nosa oraz wargi. Kolejną właściwością skóry jest fakt, iż wskazuje ona na nasz stan zdrowia, co umożliwia diagnozę wielu chorób. Oczywiście nikt nie lubi, kiedy chorobę widać „gołym okiem”, jednak problemy skórne bywają czasami jedynym sygnałem, że organizmowi coś dolega.

Skóra, warstwy, właściwości

Funkcje skóry

Skóra każdego dnia mierzy się z wieloma zadaniami, więc pełni funkcje:

  • ochrony mięśni i innych organów,
  • bariery odpornościowej,
  • bariery chemicznej,
  • diagnostyczne,
  • termoregulacji,
  • percepcji,
  • resorpcji.

Wiele osób nie ma wystarczającej świadomości o istotnej roli, jaką odgrywa skóra i w przeciwieństwie do żołądka czy serca kompletnie zaniedbuje powłokę chroniącą nasze ciało. Dzięki funkcjom spełnianym przez skórę człowiek może tak naprawdę egzystować, dlatego tak ważna jest jej codzienna pielęgnacja.

Rodzaj skóry - cera

Wyróżniamy kilka typów skóry, które mają odmienną kwasowość, czyli odczynnik pH. Każdy z tych rodzajów charakteryzuje się nieco innymi właściwościami. Zazwyczaj mówi się o ośmiu rodzajach skóry:

  • skóra normalna, 
  • skóra mieszana,
  • skóra sucha,
  • skóra tłusta, 
  • cera naczyniowa,
  • cera trądzikowa, 
  • skóra wrażliwa, 
  • skóra dojrzała.

Znajomość swojego typu skóry to istotna kwestia, gdyż to właśnie od rodzaju cery zależy, jakie kosmetyki wybierzemy do pielęgnacji skóry. Używając niewłaściwych, możemy w istotnym stopniu sobie zaszkodzić, dlatego warto bardziej zainteresować się tym tematem.

Skóra jest największym organem naszego ciała. Choć widzimy głównie jej najbardziej zewnętrzną powłokę, należy o nią dbać kompleksowo. Warto pamiętać, że skóra składa się z trzech warstw oraz że ma swoje pH, które u człowieka wynosi między 4 a 6. Skóra chroni nas przed różnymi czynnikami zewnętrznymi, dlatego i my powinniśmy się o nią troszczyć. Warto pamiętać o jej intensywnym nawilżaniu, wybierając najlepiej kosmetyki naturalne.

Dodaj komentarz

Musisz być zarejestrowany