Opalanie ciała to jedna z najczęściej uprawianych aktywności latem. Wielu ludzi lubi spędzać czas na słońcu, aby osiągnąć piękny brązowy kolor karnacji i poczuć się bardziej atrakcyjnym. Jednak ważne jest zrozumienie zarówno korzyści, jak i potencjalnych zagrożeń związanych z eksponowaniem swojej skóry na słońce. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jaki wpływ na ludzki organizm ma światło UV, a jednocześnie poznać skuteczne sposoby ochrony przed promieniowaniem UV, przeczytaj poniższy artykuł.
Promieniowanie ultrafioletowe, zwane również promieniowaniem UV (od angielskiego „ultraviolet”), jest rodzajem promieniowania elektromagnetycznego o mniejszej długości fali niż tzw. promieniowanie widzialne, podczerwone czy fale radiowe. Jednocześnie ma większą długość fali niż promienie X czy też promienie Gamma.
Promieniowanie UV jest emitowane przez Słońce i występuje w różnych zakresach, które są klasyfikowane na podstawie długości fali.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje promieniowania ultrafioletowego: UVA, UVB i UVC. Każdy z nich ma inne właściwości i oddziałuje na różne warstwy skóry w inny sposób. Tylko dwa pierwsze mają natomiast wpływ na nasze zdrowie.
Promieniowanie UVA jest najdłuższe – długość jego fali wynosi 320-400 nm. Przenika ono przez warstwę ozonową i chmury, a następnie dociera do powierzchni Ziemi. Ma również zdolność przenikania przez szyby. Ten rodzaj promieniowania UV odpowiada za wystąpienie opalenizny. Przyczynia się również do starzenia się skóry poprzez aktywację enzymów, które niszczą kolagen i elastynę, białka odpowiedzialne za jędrność i elastyczność skóry. Uszkodzenie tych struktur prowadzi do powstawania zmarszczek, utraty elastyczności i ogólnego osłabienia skóry.
Promieniowanie UVB jest krótsze od UVA – długość jego fali wynosi 290-320 nm. Odpowiada za oparzenia słoneczne i zmiany w pigmentacji skóry (np. piegi, przebarwienia). Długotrwałe narażenie na promieniowanie UVB prowadzi do uszkodzenia DNA, RNA, białek i błon komórkowych. To z kolei przyczynia się do utraty elastyczności tkanek oraz zwiększa ryzyko powstania komórek nowotworowych.
Promieniowanie UVC jest najkrótsze – długość jego fali wynosi 40-290 nm. Jest to najmniej zagrażający organizmom biologicznym typ promieniowania. Większość wiązek UVC jest pochłaniana przez atmosferę, zanim zbliży się do powierzchni Ziemi.
Skutki promieniowania UV – zarówno te pozytywne, jak i negatywne – odczuwamy i zauważamy po ekspozycji na słońce. Wiele zależy od dawki promieniowania, jaką otrzyma organizm, a także od takich czynników, jak stosowanie odpowiednich filtrów oraz typ posiadanej karnacji. W małym natężeniu promienie ultrafioletowe mają pozytywny wpływ na nasz organizm. Przede wszystkim są niezbędne do produkcji witaminy D w skórze. Znany jest również pozytywny wpływ fal ultrafioletowych na nasz nastrój. Dla wielu osób pozytywnym skutkiem przebywania na słońcu jest również opalenizna. Choć w praktyce stanowi ona reakcję obronną organizmu na uszkodzenia spowodowane promieniowaniem UV, jest ogólnie uznawana za atrakcyjny i pożądany efekt estetyczny.
Choć energia słoneczna ma potencjał, aby wspomagać zdrowie ludzkiego organizmu, to jednak w nadmiarze może mieć również szkodliwy wpływ na naszą skórę i ogólny dobrostan. Jednym z łagodniejszych negatywnych skutków promieniowania UV jest rumień. Stanowi on oznakę uszkodzenia naskórka poprzez lekkie poparzenie słoneczne. W bardziej zaawansowanym stadium, gdy występuje poparzenie skóry właściwej, oprócz zaczerwienienia i tkliwości, mogą wystąpić takie objawy, jak ból, pieczenie i pojawienie się pęcherzy. Najpoważniejszym negatywnym skutkiem nadmiernej ekspozycji na promienie UV jest ryzyko rozwoju różnorodnych chorób. Należą do nich m.in. fotoalergie, ale również nowotwory skóry, w tym agresywny rak zwany czerniakiem.
Promieniowanie UV jest również jednym z głównych czynników przyczyniających się do starzenia się skóry. Widocznymi oznakami tego procesu są przede wszystkim zmarszczki, utrata elastyczności i jędrności skóry oraz jej nierównomierna pigmentacja (przebarwienia). Nadmierne narażenie skóry na działanie promieni słonecznych może również wywoływać nasilenie objawów trądziku różowatego.
Aby zminimalizować negatywny wpływ promieniowania UV na skórę, zaleca się stosowanie kremów z filtrem przeciwsłonecznym (SPF), unikanie ekspozycji na promieniowanie słoneczne w godzinach jego największego nasilenia (zazwyczaj między 10:00 a 16:00) oraz noszenie ochronnych ubrań i okularów z filtrem UV. Wskazane jest również unikanie korzystania z solarium, gdzie stosowane są lampy emitujące wiązki UV o równej szkodliwości co te pochodzące ze słońca. Ważne są także regularne nawilżanie skóry, stosowanie zdrowej diety bogatej w przeciwutleniacze oraz unikanie palenia papierosów, które dodatkowo przyspiesza proces starzenia się skóry.
Na rynku dostępnych jest wiele produktów kosmetycznych, które zawierają składniki o działaniu przeciwstarzeniowym, takie jak retinol, kwas hialuronowy, witamina C oraz peptydy. Substancje te mogą pomóc w zwalczaniu wolnych rodników i poprawie kondycji skóry. Kupując produkty pielęgnacyjne do ciała i twarzy, warto postawić na kosmetyki naturalne, ekologiczne i wegańskie.
Kosmetyki naturalne są wytwarzane z takich składników, jak ekstrakty i oleje roślinne czy też olejki eteryczne. Nie zawierają one sztucznych barwników, substancji chemicznych czy innych szkodliwych dodatków, co może przynieść korzyści dla skóry, ograniczając ryzyko podrażnień i alergii. Wybierając kosmetyki ekologiczne, zyskujesz dodatkową pewność, że ich składniki pochodzą z certyfikowanych upraw. Z kolei produkty wegańskie są całkowicie pozbawione substancji pochodzenia zwierzęcego. Korzystając z nich, nie będziesz przyczyniać się do cierpienia zwierząt ani wspierać przemysłu, który wykonuje na nich testy.
Przykładowy zestaw do pielęgnacji, jaki możemy polecić na lato, to Eye-Deal Look krem peptydowy na okolice oczu oraz Sunflow serum do twarzy SPF 50. Pamiętaj, że promienie UVA, ze względu na swoje właściwości, pokonują takie bariery, jak chmury czy szyby. Stosuj kremy z filtrami UV nawet zimą oraz w pochmurne dni. Ważne jest również wykonywanie samobadania skóry oraz regularne chodzenie na kontrole u dermatologa w celu wczesnego wykrywania ewentualnych zmian, które mogą być potencjalnie niebezpieczne
Indeks UV to miara intensywności promieniowania UV docierającego do powierzchni Ziemi w danym miejscu i czasie. Jest to liczba przedstawiana w skali od 0 do 11+, która informuje o potencjalnym ryzyku dla zdrowia spowodowanym ekspozycją na promieniowanie UV w danym dniu. Indeks jest oparty na długości fali promieniowania UVB, które jest głównym czynnikiem powodującym uszkodzenia skóry i zwiększone ryzyko zachorowania na czerniaka. Im wyższa wartość indeksu, tym większe jest nasilenie promieniowania UV.
Indeks UV jest przydatnym narzędziem informacyjnym, które pomaga podejmować świadome decyzje dotyczące ochrony przeciwsłonecznej. Oto ogólne wytyczne dotyczące interpretacji jego zapisów:
Każdorazowo przed wyjściem na zewnątrz warto sprawdzić lokalne prognozy indeksu UV w wiarygodnym, meteorologicznym źródle. Umożliwia to przedsięwzięcie odpowiednich środków ostrożności i zminimalizowanie ryzyka poparzeń, ale także udarów i innych negatywnych skutków kontaktu z promieniami słonecznymi.
Na rynku dostępnych jest wiele produktów z filtrami przeciwsłonecznymi o różnych stężeniach. Warto rozważnie wybrać ten, który ma się znaleźć na naszym ciele, zwłaszcza w okresach największego nasłonecznienia. Zaleca się, aby wartość SPF kremów stosowanych latem nie była mniejsza niż 30. Jak z nich korzystać?
Przyjmuje się, że dorosła osoba powinna nakładać około 2 mililitrów kremu na każdy centymetr kwadratowy skóry. Oznacza to, że w obszar twarzy i szyi należy wsmarować około pół łyżeczki kremu z filtrem. Jeżeli chodzi o pozostałe części ciała, zalecana ilość produktu zależy od ich wielkości. Na ogół potrzeba około 30-40 mililitrów kremu (objętość dwóch dużych łyżek stołowych), aby pokryć balsamem całą powierzchnię skóry dorosłej osoby.
Warto pamiętać, że stosowanie niewystarczającej ilości kremu z filtrem UV może obniżyć skuteczność ochrony przed słońcem. Zbyt oszczędne nakładanie tego typu produktów może prowadzić do niedostatecznego pokrycia skóry i zmniejszenia wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej. Podobny skutek może mieć niedostatecznie częsta reaplikacja kosmetyku. Przebywając na słońcu, pamiętaj, aby nakładać kolejne warstwy co najmniej co 2-3 godziny oraz po każdym kontakcie z wodą (dotyczy to także kremów wodoodpornych).
